سرکوب مخالفان در ساختارهای بسته -۲ - روش: حذف فردیت

رژیم‌های توتالیتر قرن بیستم، از شوروی استالین تا چین مائو، نه‌تنها با سرکوب فیزیکی مخالفان که با شست‌وشوی مغزی و بازسازی ذهن انسان‌ها، الگویی ماندگار برای خودکامگی خلق کردند. این الگوها، که ریشه در آزمایش‌های علمی مثل کارهای ایوان پاولف و ایدئولوژی‌های افراطی لنین، استالین، و مائو دارن، هنوز تو ساختارهای نوتوتالیتر امروزی مثل روسیه پوتین و چین کمونیست زنده‌ان.

ما در ادامه‌ی اپیزود ۷۰‌مدبویز که به شیوه‌های سرکوب خاموش مخالفان در ساختارهای بسته می‌پردازه، می‌ریم، سراغ مکانیزم‌های سرکوب و شست‌وشوی مغزی و نشون می‌دیم که چطور این روش‌ها، اراده آزاد رو رام و انسان‌ها رو به ابزار حزب و انقلاب تبدیل کردن.

توتالیتاریسم فقط با زندان و اعدام پیش نمی‌ره؛ اون ذهن رو هدف می‌گیره. وقتی پاولف تو آزمایشگاهش با سگ‌ها، به یک انقلاب در علم روان‌شناسی رسید و فهمید که میشه ذهن رو هدف گرفت و تغییر داد، استالین، بعد اون هیتلر و موسولینی و بعدش مائو از کشف این روان‌شناس برجسته استفاده کردند. در حقیقت، ریشه‌ی مشترک کمونیسم و فاشیسم از یک جا میومد. نمونه‌اش همین که لنین، با حذف فردیت به نفع حزب، و هیملر، با ذوب کردن هویت تو اس‌اس، هر دو از این منطق پیروی کردن که هیچ‌کس حق نداره برای خودش باشه، همه باید برای سیستم باشن. در ادامه‌ هم تو چین، مائو با انقلاب فرهنگی، میلیون‌ها نفر رو با پروپاگاندا و فشار روانی به تسلیم کشوند. این‌ها مصداق‌های واقعی شست‌وشوی مغزی‌ان که تو قرن بیستم، صدها میلیون نفر رو تو سکوت مرگ‌بار به زانو درآوردن.

اما این فقط تاریخ نیست. امروز، نوتوتالیترها این الگوها رو مدرن کردن. روسیه پوتین، با سرکوب خاموش مخالفان و کنترل رسانه‌ها، و چین، با سیستم امتیازدهی اجتماعی و بازداشت‌های پنهان، همون روش‌های قدیمی رو با تکنولوژی روز به کار می‌برن. شست‌وشوی مغزی حالا با الگوریتم‌ها و نظارت دیجیتال پیش می‌ره، ولی هدف همونه: نابودی اراده آزاد و تسخیر ذهن‌ها برای حفظ قدرت.

مدبویز امروز به ریشه‌های روان‌شناختی و تاریخی سرکوب می‌پردازه. از آزمایش‌های پاولف تو سیل لنینگراد، که تغییر رفتار تحت استرس رو ثابت کرد، تا محاکمات مسکو که اعترافات اجباری رو به نمایش گذاشت، ما الگوهای مشترکی رو می‌بینیم: استرس، تکرار، و بازسازی ذهن. این اپیزود، دومین بخش از چندگانه‌ی سرکوب در نظام‌های بسته و توتالیتر و نوتوتالیتره و به «شست‌وشوی مغزی» به‌عنوان ابزار اصلی سرکوب نگاه می‌کنه. امروز می‌بینیم که سرکوب تو ساختارهای توتالیتر فقط کشتن جسم نیست، بلکه کشتن ذهنه.

۱۷ فروردین ۲۵۸۴ / ۱۴۰۴

گوینده: مجتبی حصامی

نویسنده: ساسان آقایی

یادبود این شماره: زادروز اشو زرتشت، ‌پیامبر ایرانی

تقدیم شماره ۷۱ به: مردمی که لحظه‌ی تحویل سال را در کنار بناهای تاریخی ایران سپری کردند

منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده

1- کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت

2- کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت

3- کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم

4- کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم

5- کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف

6- کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود

7- کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری

8- کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما

9- کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف

10- کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن

11- کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس

12- کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف

13- کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه

14- کتاب «نبرد برای ذهن» / ويليام سارگنت

15- مجموعه پژوهش‌های ایوان پاولف

آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند

１- آهنگ «Killer In The Mirror» از Empire Of Excellence

２- سرودی رسمی اتحاد جماهیر شوروی

３- سمفونی کلاسیک «Arcadian» از Thomas Adès

４- ارکستر سمفونیک روسی

５- سرود «انترناسیونال» روسی

６- قطعه «Marta Theme» از گروه Horror Trailer Music

７- قطعه‌‌ی ای ایران از کنسرت معین